Zastrzeżenie: Dołożono wszelkich starań w zakresie weryfikacji powyższych informacji i dbałości o ich rzetelność. Informacje kierowane są do specjalistów z dziedziny zdrowia i nie mają charakteru komercyjnego. Nie są przeznaczone bezpośrednio dla konsumentów. AIJN, Europejskie Stowarzyszenie Soków Owocowych nie ponosi żadnej odpowiedzialności, jeśli informacje te zostaną wykorzystane lub przedstawione w celach promocyjnych lub handlowych.
Osoby starsze mogą cieszyć się dobrym zdrowiem i mieć dużo energii, ale zdarza się, że mogą też potrzebować dodatkowego wsparcia. Według danych Brytyjskiego Krajowego Urzędu Statystycznego (UK Office of National Statistics) osoby dorosłe co prawda żyją coraz dłużej, jednak przez ponad jedną piątą życia cierpią na różnego rodzaju schorzenia i choroby[1]. Kwestie, które mają wpływ na status żywieniowy osób starszych uwzględniają:
Otyłość – 66% osób w wieku 65-74 lat oraz 59% osób w wieku 75 lat i starszych ma wskaźnik masy ciała (BMI) przekraczający 25, co oznacza nadwagę lub otyłość[2].
Niedożywienie – problem ten dotyka od 10% osób starszych mieszkających samodzielnie do 50% osób starszych przebywających w szpitalach lub domach opieki. Wyniki te nie uwzględniają znaczącej liczby osób starszych będących w grupie ryzyka wystąpienia niedożywienia.[3]. Niedożywienie oznacza niedobór kalorii/protein w diecie, a także niedobór mikroelementów spowodowany ich nieprawidłowym wchłanianiem lub niewystarczającym spożyciem.
Niepełnosprawność – niepełnosprawność fizyczna lub upośledzenie zdolności poznawczych może utrudniać dostęp do zbilansowanej diety poprzez ograniczanie możliwości samodzielnego robienia zakupów, gotowania posiłków lub ich spożywania.
Choroby – choroby, przyjmowane lekarstwa albo przebyte leczenie mogą mieć wpływ na apetyt, wydzielanie śliny, wrażliwość na smaki i samopoczucie osób starszych. Natomiast specjalistyczne diety mogą być kosztowne lub trudno dostępne.
Nawodnienie organizmu – osoby starsze mogą ograniczać spożycie płynów na przykład ze względu na spadek wrażliwości ośrodka pragnienia w mózgu na niedobory wody w organizmie lub problemy z nietrzymaniem moczu. Może to prowadzić do nieprawidłowego nawodnienia organizmu[4]. Zdrowie jamy ustnej – problemy z uzębieniem i infekcje w jamie ustnej ograniczają możliwość spożywania wielu pokarmów. [5]
100% sok powstaje poprzez wyciśnięcie lub rozgniatanie owoców. Oznacza to, że składniki odżywcze zawarte w takim soku są analogiczne do składu owoców wykorzystanych do jego produkcji. Wartości odżywcze są podobne niezależnie od tego, czy jest to sok bezpośredni, czy produkowany z soku zagęszczonego. Prawo europejskie zabrania dodawania cukru lub jakichkolwiek innych składników do soku owocowego niezależnie od metody produkcji[6]. Sok produkowany z soku zagęszczonego jest niedrogą opcją dla osób starszych mających ograniczony budżet.
Poniżej przedstawiono wartość odżywczą 100% soku pomarańczowego w 100 g. Szklanka soku (200 ml) zawiera ok. 80 kcal (kilokalorii), ok. 18 g naturalnie występujących cukrów oraz 72,8 mg witaminy C (Referencyjna Wartość Spożycia wynosi 80 mg). Wartości zaznaczone w tabeli na niebiesko przedstawiają składniki, dla których w Europie może zostać zastosowane oświadczenie żywieniowe „źródło”.
Składniki odżywcze znajdujące się w 100% soku owocowym odgrywają istotną rolę we wsparciu utrzymywania prawidłowego stanu zdrowia, zgodnie z zatwierdzonymi oświadczeniami zdrowotnymi[7].
Ze względu na fakt, że witamina C zwiększa biodostępność żelaza niehemowego (np. pochodzącego z żywności wzbogaconej, suplementów diety lub zielonych warzyw liściastych), najlepiej jest spożywać sok owocowy wraz z posiłkami. Badania wskazują, że niski poziom żelaza stanowi problem wśród osób starszych[10].
Osoby starsze, które mają ubytki w uzębieniu, mogą mieć problem z przeżuwaniem owoców. W takich przypadkach korzystne jest zwiększenie dziennego spożycia 100% soków owocowych do dwóch lub trzech małych szklanek lub przygotowywanie koktajli na bazie owoców lub warzyw, ewentualnie z dodatkiem jogurtu naturalnego. Może to być także dobre rozwiązanie dla osób starszych i osób z niepełnosprawnościami, które mają trudności z krojeniem lub obieraniem owoców.
Sok grejpfrutowy wchodzi w reakcje z niektórymi lekami, np. statynami oraz lekami na impotencję, arytmię serca i nadciśnienie tętnicze, dlatego należy się upewnić, że pacjenci są tego świadomi i ewentualne wątpliwości mogą skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu.
W ramach inicjatywy „Fruit Juice Matters” przygotowano jednostronicową ulotkę, zatytułowaną Dlaczego warto pić sok owocowy? – OSOBY STARSZE, która może być przydatna dla Państwa pacjentów. Egzemplarz ulotki można pobrać tutaj.
www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/healthandsocialcare/healthandlifeexpectancies/bulletins/healthstatelifeexpectanciesuk/2014to2016#females-live-three-years-longer-in-not-good-health-than-males-in-the-uk
[3] Visser M et al. (2017)
Tackling the increasing problem of malnutrition in older persons: The Malnutrition in the Elderly (MaNuEL) Knowledge Hub. Nutr Bull 42: 178-186.
[4] Kenney WL & Chiu P (2001)
Influence of age on thirst and fluid intake. Med Sci Sports Exerc 33: 1524-1532.
[5] Kossioni AE et al. (2018)
Oral health in older people: time for action. Euro Geriatr Med 9: 3-4.
http://ec.europa.eu/food/safety/labelling_nutrition/claims/register/public/?event=register.home&CFID=289871&CFTOKEN=412e98b139a96490-3D871B69-99EF-047F-75B17F49E11D55B4
[8] Büsing F et al. (2018) High intake of orange juice and cola differently affects metabolic risk in healthy subjects, Clin Nutr; epub ahead of print: https://doi.org/10.1016/j.clnu.2018.02.028
Büsing F et al. (2018) High intake of orange juice and cola differently affects metabolic risk in healthy subjects, Clin Nutr; epub ahead of print: https://doi.org/10.1016/j.clnu.2018.02.028
[9] Ribeiro C et al. (2017)
Orange juice allied to a reduced-calorie diet results in weight loss and ameliorates obesity-related biomarkers: a randomized controlled trial. Nutr 38: 13-19.
[10] Fairweather-Tait SJ et al. (2014)
Iron status in the elderly. Mech Ageing Dev 136-137: 22–28.