Zastrzeżenie: Dołożono wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym dokumencie były wiarygodne i potwierdzone. Informacje są przeznaczone wyłącznie do celów związanych z komunikacją niekomercyjną, wyłącznie dla pracowników służby zdrowia. Informacje podane w tej dokumentacji nie stanowią porady dietetycznej. Stowarzyszenie AIJN nie ponosi żadnej odpowiedzialności, jeśli informacje te zostaną wykorzystane lub przedstawione w celach promocyjnych lub handlowych.
Spory odsetek ludności na całym świecie – zarówno w wieku rozwojowym, jak i wśród dorosłych – nie spożywa owoców i warzyw w ilościach zalecanych przez wytyczne i towarzystwa naukowe. Spożycie soków owocowych jest wyższe u dzieci i stopniowo spada w okresie dojrzewania. Najniższy poziom spożycia obserwuje się w okresie dorosłości.
W 2010 r. opublikowano wyniki badania dotyczącego spożycia soków owocowych 100%, przeprowadzonego na grupie 569 tysięcy osób z 46 krajów na całym świecie. Wyższe spożycie zaobserwowano w Australazji (156 ml dziennie), podczas gdy w krajach azjatyckich średni poziom konsumpcji był niski, najniższą wartość osiągają w Azji Wschodniej – zaledwie 3 ml/dobę. Przeciętne spożycie było wyższe w krajach o wysokich dochodach – 60 ml dziennie wobec 7 ml dziennie w krajach o niskich dochodach. We wszystkich rozpatrywanych obszarach geograficznych spożycie było wyższe wśród kobiet niż wśród mężczyzn.
Badania prowadzone od wielu lat we Włoszech pozwalają prześledzić, w jaki sposób zmieniały się przyzwyczajenia konsumentów w odniesieniu do wyboru owoców, warzyw i soków owocowych. Spożycie soków owocowych 100% było podobne w dwóch pierwszych badaniach, przeprowadzonych w latach 1980-84 i 1994-96 i wynosiło średnio 21 ml dziennie. Dane z ostatniego badania przeprowadzonego w latach 2005-2006 wykazały wzrost do poziomu 64 ml dziennie.
W Wielkiej Brytanii konsumentom zaleca się picie do 150 ml soku owocowego dziennie, co odpowiada jednej porcji owocu, zgodnie z rekomendowaną zasadą „5 porcji dziennie”. Ilość ta odpowiada 62 kcal, czyli około 3% dziennej dawki energii w diecie 2000 kcal. We Włoszech zalecana dzienna porcja soku owocowego wynosi 200 ml.
W Stanach Zjednoczonych w Wytycznych Żywieniowych na lata 2015-2020 jako punkt odniesienia dla całych owoców i soków owocowych stosuje się „równowartość szklanki" wynoszącą 237 ml. Wytyczne zalecają dzienne spożywanie owoców w równowartości 2 szklanek, z czego sok owocowy 100% powinien stanowić mniej niż połowę. W przypadku Amerykańskiego Stowarzyszenia Kardiologicznego (American Heart Association) porcje owoców i porcje soku owocowego pokrywają się i każda z nich odpowiada połowie szklanki, co odpowiada połowie owocu lub 115 ml soku. Jedną z zalecanych porcji owoców można zastąpić spożyciem 100% soku owocowego.
Z danych przedstawionych w dwóch badaniach przeprowadzonych z udziałem amerykańskich dzieci i młodzieży wynika, że wyższe spożycie soków owocowych, warzyw i owoców nie wiązało się z niższym spożyciem mleka. Dodatkowo, wtórna analiza Brytyjskiego Krajowego Badania Diety i Żywienia (UK National Diet and Nutrition Survey), wykazała, że konsumenci soków owocowych (zarówno dorośli, jak i nastolatkowie) zazwyczaj spożywają większe ilości całych owoców i są bardziej skłonni do spożywania od trzech do pięciu porcji owoców i warzyw dziennie. Natomiast osoby stroniące od soku owocowego rzadziej osiągały zalecany poziom spożycia.
Szacunki z badania NHANES (Badanie Ankietowe Zdrowia i Żywienia w USA) (2007-2010) wskazują, że jedynie 40% osób w wieku 1-18 lat deklaruje spożywanie owoców w ilościach zgodnych z amerykańskimi wytycznymi. Wyższy poziom konsumpcji odnotowano wprawdzie w przedziale wiekowym 2-5 lat, ale wraz z wiekiem poziom ten stopniowo malał. Dzieci w wieku 2-5 lat spożywały mniej całych owoców i więcej soków owocowych w porównaniu ze starszymi grupami wiekowymi, gdzie tendencja ta uległa odwróceniu. Biorąc pod uwagę całkowite spożycie owoców, około 35% spożywa się w postaci soku owocowego. Odsetek ten potwierdzają także najnowsze dane pochodzące z badania NHANES 2011-2012.
Nawyki żywieniowe wykształcone w dzieciństwie są ważnymi czynnikami determinującymi spożycie owoców i warzyw w kolejnych etapach życia. Ponieważ ma to wpływ na zachowania przejawiane w życiu dorosłym, już od najmłodszych lat należy zachęcać dzieci do właściwych nawyków żywieniowych. Spożycie soków owocowych, które jest wyższe w grupie wiekowej od 2 do 5 lat, spada stopniowo w okresie dojrzewania, a najniższy poziom spożycia obserwuje się w okresie dorosłości. W okresie dojrzewania, a być może nawet wcześniej, następuje nagły spadek spożycia owoców i warzyw, który następnie rośnie ponownie w okresie dorosłości. W ujęciu całościowym, spory odsetek ludności – zarówno w wieku rozwojowym, jak i wśród dorosłych – nie spożywa owoców i warzyw w ilościach zalecanych według wytycznych i przez towarzystwa naukowe.
Niektóre badania europejskie (w Irlandii, Holandii i Wielkiej Brytanii) przeprowadzone w latach 2003-2006 wśród dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 18 lat wykazały, że spożycie owoców i warzyw rośnie wraz ze spożyciem soku owocowego. Wyniki dużego badania ankietowego, przeprowadzonego na grupie 2 741 europejskich nastolatków i dotyczącego wybieranych przez nich napojów wskazują, że około połowa badanych deklaruje spożywanie soków owocowych. Średnia dzienna spożywana ilość wynosiła 132 ml (co odpowiada ok. 70 kcal).
Dane zbierane na całym świecie wskazują, że poziom spożycia owoców, warzyw oraz soku owocowego 100% zmienia się w zależności od wieku, płci i kraju. Spożycie soku owocowego jest wyższe w krajach o wyższych dochodach, wśród dzieci oraz wśród kobiet. Jego poziom spada w miarę wchodzenia dzieci w wiek nastoletni – spożycie soku deklaruje około połowa europejskich nastolatków. Piciu soku owocowego towarzyszy wyższe spożycie owoców oraz stabilny poziom spożycia mleka. W zaleceniach wydanych przez niektóre kraje jedna porcja soku owocowego stanowi ekwiwalent jednej porcji owoców.
Zastrzeżenie: Dołożono wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym dokumencie były wiarygodne i potwierdzone. Informacje są przeznaczone wyłącznie do celów związanych z komunikacją niekomercyjną, wyłącznie dla specjalistów z dziedziny żywienia i zdrowia. Informacje podane w tej dokumentacji nie stanowią porady dietetycznej.
[1] Lewis HB et al. (2012)
How much should I eat? A comparison of suggested portion sizes in the UK. Public Health Nutrition 15: 2110-7
[2] Società Italiana di Nutrizione Umana – SINU (2014)
Livelli di Assunzione di Riferimento di Nutrienti ed energia per la popolazione italiana – IV Revisione. SICS Ed
2015-2020 Dietary Guidelines for Americans. (2015) 8th Edition
[5] Kranz S et al. (2004)
Changes in diet quality of American pre-schoolers between 1977 and 1998. American Journal of Public Health 94: 1525-30
[6] Fulgoni VL (2012)
National trends in beverage consumption in children from birth to 5 years: analysis of NHANES across three decades. Nutr J 11: 92
[7] Herrick KA (2015)
Fruit Consumption by Youth in the United States. Pediatrics 136: 664-71
[8] Kim SA (2014)
Vital Signs: Fruit and Vegetable Intake Among Children - United States, 2003–2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 63: 671-6
[9] Leclercq C (2009)
The Italian National Food Consumption Survey INRAN-SCAI 2005-06: main results in terms of food consumption. Publ Health Nutr 12: 2504-2532
[10] Minaker L & Hammond D (2016)
Low frequency of fruit and vegetable consumption among Canadian youth: Findings from the 2012/2013 Youth Smoking Survey. J School Health 86: 135 – 42
[11] Nardone P Il Sistema di sorveglianza OKkio alla SALUTE: risultati (2010)
Centro Nazionale di Epidemiologia, Sorveglianza e Promozione della Salute. Istituto Superiore Sanità (2016) Roma
[12] Cavallo F (2016)
4th Italian report from the international study HBSC. Ministero della Salute. Centro per la Prevenzione e il Controllo delle Malattie. Strampatre s.r.l. Torino
[13] O’Connor L et al. (2013)
Dietary energy density and its association with the nutritional quality of the diet of children and teenagers. J Nutr Sci 2: 1 – 8
[14] Oude Griep LM et al. (2011)
Raw and processed fruit and vegetable consumption and 10-year stroke incidence in a population-based cohort study in the Netherlands. Eur J Clin Nutr 65: 791-9
[15] Gibson S & Ruxton CHS (2016)
Fruit juice consumption is associated with intakes of whole fruit and vegetables, as well as non-milk extrinsic sugars: a secondary analysis of the National Diet and Nutrition Survey. Proc Nutr Soc 75 (OCE3): E259
[16] Duffey KJ et al. (2012)
Beverage consumption among European adolescents in the HELENA Study. Eur J Clin Nutr 66: 244–252