Rola soku owocowego 100% w diecie

Spory odsetek ludności na całym świecie – zarówno w wieku rozwojowym, jak i wśród dorosłych – nie spożywa owoców i warzyw w ilościach zalecanych przez wytyczne i towarzystwa naukowe. Spożycie soków owocowych jest wyższe u dzieci i stopniowo spada w okresie dojrzewania. Najniższy poziom spożycia obserwuje się w okresie dorosłości.

Spożycie soku owocowego 100% na świecie

W 2010 r. opublikowano wyniki badania dotyczącego spożycia soków owocowych 100%, przeprowadzonego na grupie 569 tysięcy osób z 46 krajów na całym świecie. Wyższe spożycie zaobserwowano w Australazji (156 ml dziennie), podczas gdy w krajach azjatyckich średni poziom konsumpcji był niski, najniższą wartość osiągają w Azji Wschodniej – zaledwie 3 ml/dobę. Przeciętne spożycie było wyższe w krajach o wysokich dochodach – 60 ml dziennie wobec 7 ml dziennie w krajach o niskich dochodach. We wszystkich rozpatrywanych obszarach geograficznych spożycie było wyższe wśród kobiet niż wśród mężczyzn.

Spożycie soku owocowego na przestrzeni lat

Badania prowadzone od wielu lat we Włoszech pozwalają prześledzić, w jaki sposób zmieniały się przyzwyczajenia konsumentów w odniesieniu do wyboru owoców, warzyw i soków owocowych. Spożycie soków owocowych 100% było podobne w dwóch pierwszych badaniach, przeprowadzonych w latach 1980-84 i 1994-96 i wynosiło średnio 21 ml dziennie. Dane z ostatniego badania przeprowadzonego w latach 2005-2006 wykazały wzrost do poziomu 64 ml dziennie.

Odpowiednie wielkości porcji

W Wielkiej Brytanii konsumentom zaleca się picie do 150 ml soku owocowego dziennie, co odpowiada jednej porcji owocu, zgodnie z rekomendowaną zasadą „5 porcji dziennie”. Ilość ta odpowiada 62 kcal, czyli około 3% dziennej dawki energii w diecie 2000 kcal. We Włoszech zalecana dzienna porcja soku owocowego wynosi 200 ml.

W Stanach Zjednoczonych w Wytycznych Żywieniowych na lata 2015-2020 jako punkt odniesienia dla całych owoców i soków owocowych stosuje się „równowartość szklanki" wynoszącą 237 ml. Wytyczne zalecają dzienne spożywanie owoców w równowartości 2 szklanek, z czego sok owocowy 100% powinien stanowić mniej niż połowę. W przypadku Amerykańskiego Stowarzyszenia Kardiologicznego (American Heart Association) porcje owoców i porcje soku owocowego pokrywają się i każda z nich odpowiada połowie szklanki, co odpowiada połowie owocu lub 115 ml soku. Jedną z zalecanych porcji owoców można zastąpić spożyciem 100% soku owocowego.

Czy sok owocowy może zastąpić mleko?

Z danych przedstawionych w dwóch badaniach przeprowadzonych z udziałem amerykańskich dzieci i młodzieży wynika, że wyższe spożycie soków owocowych, warzyw i owoców nie wiązało się z niższym spożyciem mleka. Dodatkowo, wtórna analiza Brytyjskiego Krajowego Badania Diety i Żywienia (UK National Diet and Nutrition Survey), wykazała, że konsumenci soków owocowych (zarówno dorośli, jak i nastolatkowie) zazwyczaj spożywają większe ilości całych owoców i są bardziej skłonni do spożywania od trzech do pięciu porcji owoców i warzyw dziennie. Natomiast osoby stroniące od soku owocowego rzadziej osiągały zalecany poziom spożycia.

Sok owocowy a spożycie warzyw i owoców

Szacunki z badania NHANES (Badanie Ankietowe Zdrowia i Żywienia w USA) (2007-2010) wskazują, że jedynie 40% osób w wieku 1-18 lat deklaruje spożywanie owoców w ilościach zgodnych z amerykańskimi wytycznymi. Wyższy poziom konsumpcji odnotowano wprawdzie w przedziale wiekowym 2-5 lat, ale wraz z wiekiem poziom ten stopniowo malał. Dzieci w wieku 2-5 lat spożywały mniej całych owoców i więcej soków owocowych w porównaniu ze starszymi grupami wiekowymi, gdzie tendencja ta uległa odwróceniu. Biorąc pod uwagę całkowite spożycie owoców, około 35% spożywa się w postaci soku owocowego. Odsetek ten potwierdzają także najnowsze dane pochodzące z badania NHANES 2011-2012.

Spożycie soku owocowego, owoców i warzyw przez osoby w różnym wieku

Nawyki żywieniowe wykształcone w dzieciństwie są ważnymi czynnikami determinującymi spożycie owoców i warzyw w kolejnych etapach życia. Ponieważ ma to wpływ na zachowania przejawiane w życiu dorosłym, już od najmłodszych lat należy zachęcać dzieci do właściwych nawyków żywieniowych. Spożycie soków owocowych, które jest wyższe w grupie wiekowej od 2 do 5 lat, spada stopniowo w okresie dojrzewania, a najniższy poziom spożycia obserwuje się w okresie dorosłości. W okresie dojrzewania, a być może nawet wcześniej, następuje nagły spadek spożycia owoców i warzyw, który następnie rośnie ponownie w okresie dorosłości. W ujęciu całościowym, spory odsetek ludności – zarówno w wieku rozwojowym, jak i wśród dorosłych – nie spożywa owoców i warzyw w ilościach zalecanych według wytycznych i przez towarzystwa naukowe.

Niektóre badania europejskie (w Irlandii, Holandii i Wielkiej Brytanii) przeprowadzone w latach 2003-2006 wśród dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 18 lat wykazały, że spożycie owoców i warzyw rośnie wraz ze spożyciem soku owocowego. Wyniki dużego badania ankietowego, przeprowadzonego na grupie 2 741 europejskich nastolatków i dotyczącego wybieranych przez nich napojów wskazują, że około połowa badanych deklaruje spożywanie soków owocowych. Średnia dzienna spożywana ilość wynosiła 132 ml (co odpowiada ok. 70 kcal).